بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - ایسنا / روانشناسان معتقدند که هر رفتار خوشایند، در صورتی که از کنترل فرد خارج شود، می‌تواند به نوعی اعتیاد تبدیل شود. اعتیاد، تنها به مواد مخدر محدود نمی‌شود و می‌تواند شامل رفتارهایی مانند خرید کردن، بازی‌های ویدئویی یا حتی استفاده از اینترنت باشد. استفاده بی‌برنامه و بیش از حد از اینترنت ممکن است به وابستگی شدید منجر شود و بر سلامت روان، عملکرد تحصیلی و حتی روابط اجتماعی تأثیر منفی بگذارد. در سال‌های اخیر، تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که اعتیاد به اینترنت می‌تواند با مشکلاتی مانند استرس، اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی مرتبط باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل گرایش بیش از حد به اینترنت، احساس تنهایی است. افرادی که دچار تنهایی عاطفی هستند، ممکن است برای فرار از واقعیت و جبران کمبود ارتباطات اجتماعی خود، به فضای مجازی پناه ببرند. این موضوع به‌ویژه در میان دانشجویان که دوران تحصیل را دور از خانواده و در محیط‌های جدید می‌گذرانند، بیشتر دیده می‌شود. علاوه بر این، اضطراب اجتماعی یعنی ترس و نگرانی بیش از حد از موقعیت‌های اجتماعی می‌تواند فرد را از تعاملات واقعی دور کند و باعث شود که او ارتباطات خود را از طریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی جایگزین کند. این مساله، وابستگی به اینترنت را تشدید کرده و چرخه‌ای معیوب از انزوا و استفاده مفرط ایجاد می‌کند.
زهرا کرمانی مامازندی، استادیار روانشناسی در مؤسسه آموزش عالی اقبال لاهوری مشهد، به همراه یکی از همکاران دانشگاهی خود، پژوهشی در همین زمینه انجام داده‌اند. آنها در این تحقیق به بررسی نقش احساس تنهایی، اضطراب اجتماعی و نیاز به هیجان در گرایش دانشجویان به استفاده بیش از حد از اینترنت پرداختند.
برای انجام این پژوهش، 269 دانشجوی دختر و پسر خوابگاهی دانشگاه دولتی نیشابور به‌صورت تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه‌هایی را درباره میزان استفاده از اینترنت، احساس تنهایی، اضطراب اجتماعی و هیجان‌خواهی تکمیل کردند. هیجان‌خواهی به میزان تمایل افراد به تجربه‌های جدید و هیجان‌انگیز اشاره دارد. محققان با استفاده از روش‌های آماری، ارتباط میان این متغیرها و میزان اعتیاد به اینترنت را بررسی کردند.
نتایج پژوهش نشان دادند که احساس تنهایی تأثیر قابل‌توجهی بر اعتیاد به اینترنت دارد. دانشجویانی که احساس تنهایی بیشتری داشتند، تمایل بیشتری به گذراندن وقت در فضای مجازی نشان دادند. این موضوع نشان می‌دهد که افراد برای جبران کمبود ارتباطات واقعی، به دنیای مجازی پناه می‌برند.
علاوه بر این، مشخص شد که اضطراب اجتماعی نیز رابطه‌ای مستقیم با اعتیاد به اینترنت دارد. دانشجویانی که در برخوردهای اجتماعی احساس ناامنی و اضطراب بیشتری داشتند، بیشتر به استفاده از اینترنت روی می‌آوردند. اینترنت به آنها فرصتی می‌دهد تا بدون مواجهه با ترس‌های اجتماعی خود، ارتباط برقرار کنند.
یکی دیگر از یافته‌های پژوهش این بود که افراد هیجان‌طلب نیز بیشتر در معرض اعتیاد به اینترنت قرار دارند. این افراد که به دنبال تجربیات جدید و متفاوت هستند، از اینترنت به عنوان ابزاری برای ارضای حس کنجکاوی و ماجراجویی خود استفاده می‌کنند.
اهمیت این یافته‌ها در آن است که نشان می‌دهند برای مقابله با اعتیاد به اینترنت، باید به دلایل روانشناختی آن توجه شود. احساس تنهایی و اضطراب اجتماعی از مهم‌ترین عواملی هستند که باعث می‌شوند افراد بیش از حد درگیر فضای مجازی شوند. بنابراین، دانشگاه‌ها و مراکز مشاوره باید برنامه‌هایی را برای کاهش تنهایی و اضطراب دانشجویان طراحی کنند. ایجاد فرصت‌های اجتماعی مناسب، افزایش تعاملات رو در رو و ارائه خدمات مشاوره‌ای می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
نتایج این پژوهش که در فصلنامه «پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی» وابسته به انجمن روانشناسی اجتماعی ایران منتشر شده‌اند، می‌توانند برای سیاست‌گذاران آموزشی و متخصصان سلامت روان مفید باشند تا راهکارهای بهتری برای کاهش اعتیاد به اینترنت در میان دانشجویان ارائه دهند.