چاپ

مقاله حاضر نوشته دکتر امیر محبیان استاد دانشگاه و کارشناس عالی بازاریابی سیاسی برای آشنایی آغازگران فهم بازاریابی سیاسی است.نقل با ذکر منبع آزاد است.

آشنایی با بازاریابی سیاسی

دکتر امیر محبیان

اشاره:در نظام های دموکراتیک که انتخابات مسیرگزینش محسوب می شود؛بازاریابی سیاسی به مرور به یک ضرورت تبدیل شده و بهره‌گیری یا عدم بهره‌گیری از این تخصص پیروزی ، شکست افراد و جریانات سیاسی را رقم می زند.در نوشتار حاضر مروری بسیار اجمالی بر مفهوم بازاریابی و بازاریابی سیاسی صورت گرفته است.

بازاریابی چیست؟

بازاریابی روندی مدیریتی است که دربرگیرنده شناسایی، پیش‌بینی و ارضای نیازها و خواست‌‌های مشتریان از راه بهر‌ه‌گیری مؤثر و کارآمد از منابع هست[1].

در کتاب فرهنگ تجاری در تعریف بازاریابی نوشته‌شده است:

«فرآیند مدیریتی که از راه آن کالا و خدمات از مفهوم به‌سوی مشتری می‌رود و دربرگیرنده همکاری‌ 4 عنصر است که از آن به 4p بازاریابی یاد می‌شود:

فرآورده یا product

قیمت یا price

مکان یا place

و راهبرد تبلیغاتی promotional

بازاریابی سیاسی چیست؟

بازاریابی سیاسی[2] ، علمی میان‌رشته‌ای است که از کاربرد فنون بازاریابی در سیاست به دست می‌آید؛ بازاریابی سیاسی ترکیبی از علوم سیاسی و بازاریابی تجاری است.

«بازاریابی سیاسی کم‌وبیش رویکردی جدید برای تجربه و تحلیل فعالیت‌های سیاسی انگاشته می‌شود، که فرضیه‌های مدیریت بازاریابی را برای توصیف رفتار سیاسی بکار می‌گیرد.[3] (Savigny 2003)

در تعریفی دیگر از بازاریابی سیاسی آمده است.

چگونگی بهره‌گیری نخبگان سیاسی از مفاهیم و ابزارهای بازاریابی برای درک، پاسخ و برقراری ارتباط با بازار سیاسی‌شان جهت دست‌یابی به اهدافشان[4]. (Lees- marshment, 2009)

در دیگر تعاریف، نکته‌های زیر مورد تأکید قرارگرفته است:

- تبلیغات سیاسی، جلب تائید چهره‌های سرشناس[5]، مشارکت مشاوران و مدیران مبارزات انتخاباتی حرفه‌ای، پویش‌های انتخاباتی آنلاین[6]، جمع‌آوری رای ها از راه تلفن همراه، تقسیم‌بندی[7] (مخاطبان) هدف‌گیری‌های (مخاطبان کوچک[8]) و... برخی روش‌های گسترده‌ای هستند که در بازاریابی سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

- تعریف سنتی بازار عبارت است از جایی که خریداران و فروشندگان برای خریدوفروش کالا‌ها و خدمات با همدیگر ملاقات می‌کنند و درباره بازاریابی سیاسی هم بازار جایی است که آن‌ها با همدیگر روبرو می‌شوند، حزب سیاسی معادل شرکت یا کمپانی (فروش محصول) است و دادن رأی همان خرید.

- بازاریابی سیاسی مشخص می‌کند که چه روشی نتیجه دارد، چه روشی باید نتیجه بدهد، و چه روشی به‌غلط اتخاذشده است.

- بازاریابی سیاسی بر روابط تعاملی طولانی‌مدت، وفاداری‌ها و تعهدات تأکید می‌کند.

- بازاریابی سیاسی بخشی بنیادین از زیست سیاسی به شمار می‌رود

کارکردهای بازاریابی سیاسی:

کارکرد محصول[9]

کارکردهای بازاریابی سیاسی می‌تواند در برگیرنده نکته‌های زیر باشد:

- رهبری/ نامزدهای انتخاباتی از ریاست جمهوری و مجلس تا شورای شهر

- اعضای مجلس قانون‌گذاری (قوه مقننه و نمایندگان مجلس)

- اعضای احزاب یا حامیان رسمی آن‌ها

- صاحب منصبان و بلندپایگان

- علامت‌ها، نام و لوگو

- فعالیت‌های سیاسی

- خط‌مشی‌ها

- قانون اساسی

کارکرد توزیع[10]

‌کارکرد زایش کمپین، دسترسی به‌تمامی اطلاعات مربوط به محصول سیاسی را شدنی می‌سازد که دربرگیرنده انتشار در مورد سیاست‌ها و برنامه‌های مهم حزبی و نیز قراردادن نامزدها در مسیر درست و سرانجام اطمینان از این‌که رسانه توزیع با ایدئولوژی حزب همخوان است.

کارکرد هزینه[11]

این مورد به مدیریت موانع رفتاری و نگرشی رأی‌دهندگان از راه راهبردهای سنجیده مبارزات انتخاباتی (کمپین‌ها) اشاره دارد. رأی‌دهندگان باید همه اطلاعات مرتبط با محصول را بدون پرداخت هزینه‌ای بابت آن دریافت نمایند.

کارکرد ارتباطی[12]

عبارت است از ارائه محتوای سیاسی، ایده‌های سیاسی و برنامه‌های آینده هم‌چنین کمک به تفسیر و محسوس سازی دنیای سیاسی پیچیده.بیشتر کارکرد ارتباطی دربرگیرنده ساده‌سازی پیام‌های سیاسی و یک موضع سیاسی کوتاه می‌شود.

کارکرد خبری[13]

موضوع این کارکرد، هدف قراردادن شرکای تبادل ثانویه یا واسطه‌های رسانه‌ای است که بخشی مهم به شمار می‌رود. در این بخش، مدیریت مخاطبان کاندیدا و حزب مدنظر است.

فعالیت‌های روابط عمومی، مدیریت رسانه، مدیریت کمپین‌های تبلیغاتی آنلاین، کارکردهای مدیریت خبر به‌شمار می‌روند.

کارکرد تخصیص بودجه[14]

مدیریت بازاریابی سیاسی، بدون داشتن بودجه امکان زیست ندارد. برای مطرح سازی یک بازیگر سیاسی با منابع مناسب باید کارکرد تخصیص بودجه به‌صورت روشن مورد توجه قرار گیرد. برخی احزاب سیاسی به درآمد‌های برآمده از حق عضویت اعضاء یا پشتیبانی‌های مالی هواداران متکی هستند ولی درهرحال مدیریت بازاریابی سیاسی باید از دید مالی مورد حمایت قرار گیرد تا نتایج سودمند به دست آید.

کارکرد مدیریت کمپین موازی[15]

نیاز به هماهنگ‌سازی فعالیت‌های مدیریتی کمپین یک حزب یا جریان سیاسی با سازمان‌های موازی در این کارکرد مورد توجه قرار می‌گیرد. بهره‌گیری و استفاده هماهنگ و هم‌افزا از فعالیت‌های مدیریتی اجازه می‌دهد تا برای ساماندهی منابع کمپین اقدام نماییم. به‌علاوه، بهره‌گیری از کمپین‌های موازی و تائیدهای سایر سازمان‌ها می‌تواند بر اعتماد به پیام‌های سیاسی بیفزاید.

کارکرد مدیریت منسجم داخلی[16]

این کارکرد به ارتباط با اعضای حزب یا جریان سیاسی و فعالان سیاسی و نیز سخنگویان جریان سیاسی برمی‌گردد.

کارکردهای بازاریابی داخلی، نقش مهمی در خلق ثبات داخلی و در نتیجه اعتبار حزب و جریان سیاسی پیرامون تصویر خارجی آن دارد.

رویکردهای بازاریابی سیاسی[17]

- در یک راهبرد تعاملی محصول محور[18]، فرض بر این است که رأی‌دهندگان ایده‌ها را درک کرده و آن را درست می‌دانند و به آن رأی می‌دهند.

- در یک رویکرد فروش محور[19] بر فروش استدلال‌های خود به رأی‌دهندگان از اطلاعات بازار استفاده می‌کند.

- در یک رویکرد بازار گرا[20]، برای تعیین خواسته‌های رأ‌ی‌دهندگان و نیز تنظیم محصول‌ها برای انطباق با نیازهای رأی‌دهندگان از اطلاعات بازار استفاده می‌کند.

فعالیت‌های بازاریابی سیاسی

- طراحی محصول (سیاسی)

- (گردآمدن) اطلاعات بازار

- تنظیم محصول (با نیازهای رأی‌دهندگان)

- پیاده‌سازی (راهبردها)

- ارتباطات

- (طراحی و اجرای) کمپین‌ها

- (پیشبرد) انتخابات

- اتمام و تحویل (پروژه)

به‌طور فشرده

سیاستمداران، ادارات دولتی از بازاریابی برای رسیدن به اهداف سیاسی‌شان استفاده می‌کنند.

هنگامی‌که درباره سیاست‌ها تصمیم‌گیری می‌شود یا قرار است آنچه را که مردم برای رأی دادن می‌جویند و به آن نیاز دارند، فهمیده شود، از تحقیقات بازار (بازارپژوهی)[21] استفاده می‌شود.

نمایه‌سازی رأی‌دهندگان[22] می‌تواند به ایجاد بخش‌های کوچک هدف کمک کند. استراتژی‌، برند سیاسی خلق می‌کند تا چشم‌اندازی جذاب ایجاد کند. بازاریابی داخلی[23] شرایط مشارکت داوطلبان، ارزیابی پژوهش تجربی و تحلیلی و تصحیح پیام‌های ارتباطی را برعهده می‌گیرد.

1. Wright , R (1999). Marketing: Origins, concepts, environment. London: Business Press

[2] Political Marketing

[3] Savigny, H. (2003) Political Marketing, Journal of Political Marketing, 3:1, 21-38

[4] Lees-Marshment, J. (2009). Political marketing: Principles and applications. London: Routledge

[5] Celebrity endorsements

[6] online campaigning

[7] segmentation,

[8] micro targeting

[9] The product function

[10] The distribution function

[11] The cost function

[12] Communication function

[13] News function

[14] Fundraising Function

[15] Parallel campaign management function

[16] Internal Cohesion Management Functions

[17] Political Marketing approaches

[18] a product based transaction strategy

[19] selling – focused

[20] market oriented

[21] Market research

[22] voter profiling

[23] Internal marketing

آشنایی با بازاریابی سیاسی.pdf