بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - ایسنا /فناوری‌های نوین در عرصه مهندسی عمران، تحولات گسترده‌ای در نحوه طراحی، ساخت و نگهداری سازه‌ها به وجود آورده‌اند. از استفاده از مصالح پیشرفته و سیستم‌های هوشمند نظارت بر سازه‌ها گرفته تا توسعه روش‌های پایدار و بهره‌گیری از فناوری‌های مانند پرینت سه‌بعدی و هوش مصنوعی، این پیشرفت‌ها به بهبود عملکرد و کارآیی سازه‌ها کمک کرده‌اند. همچنین، استفاده از این فناوری‌ها باعث کاهش هزینه‌های ساخت و افزایش ایمنی در برابر مخاطرات طبیعی همچون زلزله و سیلاب شده است.
فناوری‌های نوین نقش مهمی در بهبود کیفیت و کارایی سازه‌های عمرانی دارند. با پیشرفت علم و تکنولوژی، استفاده از این فناوری‌ها به خصوص در بخش‌هایی مانند ساخت و ساز، مقاوم‌سازی و نگهداری سازه‌ها، رشد چشمگیری داشته است. فناوری‌هایی همچون مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM)، پرینت سه‌بعدی، هوش مصنوعی و سیستم‌های مدیریت هوشمند ساختمان، به مهندسان امکان می‌دهند تا با دقت و کارآیی بیشتری پروژه‌ها را اجرا کنند و مشکلات را به شکل مؤثرتری مدیریت کنند.
این پیشرفت‌ها نه تنها به کاهش هزینه‌ها و زمان ساخت کمک می‌کنند، بلکه با ارتقاء ایمنی سازه‌ها، مقاومت آن‌ها در برابر حوادث طبیعی را نیز بهبود می‌بخشند. استفاده از فناوری‌های نوین، امکان بهینه‌سازی فرآیندها و کاهش خطاهای انسانی را فراهم کرده و به ساخت سازه‌هایی پایدارتر و مقاوم‌تر منجر شده است.
توسعه بتن خودترمیم‌شونده با استفاده از میکروارگانیسم‌ها
بتن خودترمیم‌شونده با بهره‌گیری از میکروارگانیسم‌ها، به‌ویژه باکتری‌های خاص، قادر است ترک‌های ریز در ساختار خود را به‌طور خودکار ترمیم کند. این فناوری در ایران مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و در پروژه‌های آزمایشی به‌کار رفته است. به‌عنوان نمونه، محققان ایرانی با استفاده از باکتری باسیلوس سوبتیلیس، بتنی تولید کرده‌اند که می‌تواند ترک‌های خود را ترمیم کند و مقاومت فشاری آن تا 76٫5٪ افزایش یافته است. 
استفاده از این نوع بتن می‌تواند به کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش عمر مفید سازه‌ها منجر شود. بر اساس مطالعات انجام‌شده، استفاده از بتن خودترمیم‌شونده می‌تواند هزینه‌های تعمیراتی را تا 50٪ کاهش دهد. این امر به‌ویژه در پروژه‌های زیرساختی بزرگ مانند پل‌ها و تونل‌ها که دسترسی به آن‌ها برای تعمیرات دشوار است، اهمیت دارد. علاوه بر این، افزایش دوام سازه‌ها می‌تواند به کاهش مصرف منابع طبیعی و انرژی در طول عمر سازه منجر شود که با اهداف توسعه پایدار هم‌سو است.
با توجه به مزایای ذکرشده، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، استفاده از بتن خودترمیم‌شونده در پروژه‌های ساختمانی ایران افزایش یابد. این فناوری می‌تواند به بهبود کیفیت ساخت‌وساز و افزایش ایمنی سازه‌ها کمک کند. همچنین، با کاهش نیاز به تعمیرات مکرر، می‌تواند به صرفه‌جویی در منابع مالی و انسانی منجر شود. با این حال، برای بهره‌برداری کامل از این فناوری، نیاز به تحقیقات بیشتر و توسعه استانداردهای مربوطه وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که بتن خودترمیم‌شونده می‌تواند در شرایط مختلف اقلیمی و محیطی عملکرد مطلوبی داشته باشد.
استفاده از پرینت سه‌بعدی در ساخت پل‌ها و سازه‌های پیچیده
فناوری پرینت سه‌بعدی در صنعت ساخت‌وساز امکان ساخت سازه‌های پیچیده با دقت بالا و در زمان کوتاه را فراهم کرده است. در ایران، پروژه‌هایی نظیر ساخت پل‌های کوچک با استفاده از این فناوری آغاز شده است. به‌عنوان نمونه، در سال‌های اخیر، پژوهشگران و شرکت‌های ایرانی به بررسی و توسعه این فناوری پرداخته‌اند تا بتوانند در پروژه‌های ساختمانی از آن بهره‌برداری کنند. این تلاش‌ها نشان‌دهنده پتانسیل بالای این فناوری در کاهش زمان و هزینه‌های ساخت است.
استفاده از پرینت سه‌بعدی در ساخت‌وساز می‌تواند به کاهش ضایعات ساختمانی و بهینه‌سازی مصرف مصالح منجر شود. بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، این فناوری می‌تواند ضایعات ساختمانی را تا 60٪ کاهش دهد. علاوه بر این، امکان ساخت سازه‌های سفارشی و با طراحی‌های پیچیده را فراهم می‌کند که با روش‌های سنتی ساخت دشوار یا غیرممکن است. این مزایا می‌تواند به بهبود کیفیت ساخت‌وساز و افزایش بهره‌وری در پروژه‌های ساختمانی منجر شود.
با توجه به مزایای ذکرشده، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، استفاده از فناوری پرینت سه‌بعدی در پروژه‌های ساختمانی ایران افزایش یابد. این فناوری می‌تواند به کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت ساخت و بهبود کیفیت سازه‌ها کمک کند. با این حال، برای بهره‌برداری کامل از این فناوری، نیاز به توسعه زیرساخت‌های مناسب و آموزش نیروی کار متخصص وجود دارد. همچنین، تدوین استانداردهای ملی برای استفاده از پرینت سه‌بعدی در ساخت‌وساز می‌تواند به تسهیل پذیرش این فناوری در صنعت ساختمان کمک کند.
مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) برای بهینه‌سازی فرآیندهای طراحی و ساخت
مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) یک رویکرد دیجیتال برای مدیریت اطلاعات پروژه‌های ساختمانی است که امکان شبیه‌سازی و بهینه‌سازی فرآیندهای طراحی، ساخت و نگهداری را فراهم می‌کند. در ایران، استفاده از BIM در پروژه‌های بزرگ نظیر مجتمع‌های مسکونی و تجاری در حال افزایش است. به‌عنوان مثال، در پروژه ساخت فاز اول متروی تهران-اسلامشهر، از فناوری BIM برای هماهنگی بین تیم‌های مختلف و بهینه‌سازی فرآیند ساخت استفاده شده است که منجر به کاهش خطاها و افزایش بهره‌وری شده است. 
استفاده از BIM می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و زمان اجرای پروژه‌های ساختمانی منجر شود. بر اساس مطالعات انجام‌شده، استفاده از BIM می‌تواند هزینه‌های پروژه را تا 20درصد و زمان اجرا را تا 30درصد کاهش دهد. علاوه بر این، امکان مدیریت بهتر تغییرات و بهبود هماهنگی بین تیم‌های مختلف را فراهم می‌کند که می‌تواند به کاهش تعارضات و افزایش کیفیت ساخت‌وساز منجر شود. این مزایا باعث شده است که بسیاری از شرکت‌های ساختمانی در ایران به استفاده از BIM روی آورند.
با توجه به مزایای ذکرشده، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، استفاده از BIM در پروژه‌های ساختمانی ایران به یک استاندارد تبدیل شود. این فناوری می‌تواند به بهبود کیفیت ساخت‌وساز، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری کمک کند. با این حال، برای بهره‌برداری کامل از BIM، نیاز به آموزش نیروی کار متخصص و توسعه زیرساخت‌های مناسب وجود دارد. همچنین، تدوین استانداردهای ملی برای استفاده از BIM می‌تواند به تسهیل پذیرش این فناوری در صنعت ساختمان کمک کند.
توسعه مصالح ساختمانی با کارایی انرژی بالا
توسعه مصالح ساختمانی با کارایی انرژی بالا یکی از اولویت‌های صنعت ساختمان در ایران است. به‌عنوان مثال، تولید بلوک‌های هبلکس (AAC) با هدف کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها در کشور مورد توجه قرار گرفته است. این بلوک‌ها دارای ویژگی‌های عایق حرارتی و صوتی مناسبی هستند که می‌توانند به بهبود بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها کمک کنند. مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز این مصالح را تأیید کرده است که نشان‌دهنده اهمیت و کارایی آن‌ها در صنعت ساختمان ایران است.
استفاده از مصالح ساختمانی با کارایی انرژی بالا می‌تواند به کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها منجر شود. بر اساس مطالعات انجام‌شده، استفاده از بلوک‌های هبلکس می‌تواند مصرف انرژی برای گرمایش و سرمایش را تا 35٪ کاهش دهد. این امر می‌تواند به کاهش هزینه‌های انرژی برای ساکنان و همچنین کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای منجر شود که با اهداف توسعه پایدار هم‌سو است. علاوه بر این، این مصالح می‌توانند به بهبود راحتی حرارتی و صوتی در داخل ساختمان کمک کنند.
با توجه به مزایای ذکرشده، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، استفاده از مصالح ساختمانی با کارایی انرژی بالا در ایران افزایش یابد. این امر می‌تواند به بهبود کیفیت ساخت‌وساز، کاهش هزینه‌های انرژی و افزایش راحتی ساکنان کمک کند. با این حال، برای بهره‌برداری کامل از این مصالح، نیاز به آموزش نیروی کار متخصص و توسعه استانداردهای مربوطه وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که این مصالح به‌درستی در پروژه‌های ساختمانی به‌کار گرفته می‌شوند و عملکرد مطلوبی دارند.
استفاده از فناوری‌های نوین در نگهداری و تعمیرات سازه‌ها
بهره‌گیری از حسگرها و سیستم‌های هوشمند در نگهداری و تعمیرات سازه‌ها، امکان نظارت مستمر بر وضعیت آن‌ها و تشخیص زودهنگام مشکلات را فراهم می‌کند. این فناوری‌ها با جمع‌آوری داده‌های مرتبط با سلامت سازه، مانند ارتعاشات، تغییرات دما و رطوبت، به مهندسان امکان می‌دهند تا پیش از وقوع خرابی‌های جدی، اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند. به‌عنوان مثال، استفاده از حسگرهای ارتعاشی می‌تواند افزایش ناگهانی ارتعاشات را که نشان‌دهنده خرابی قریب‌الوقوع است، شناسایی کند و از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری کند. 
استفاده از فناوری‌های نوین در نگهداری و تعمیرات می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری منجر شود. بر اساس گزارش‌ها، بهره‌گیری از حسگرها و تحلیل داده‌های پیشرفته می‌تواند زمان خرابی تجهیزات را کاهش داده و بهره‌وری را به حداکثر برساند. این امر به‌ویژه در سازه‌های بزرگ و پیچیده مانند پل‌ها و ساختمان‌های بلند اهمیت دارد، زیرا تعمیرات ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی می‌تواند هزینه‌های بالایی را به همراه داشته باشد. 
در ایران، هرچند آمار دقیقی از خسارت‌های سالانه روش‌های موجود تعمیر و نگهداری در دست نیست، اما بررسی برخی از مشکلات موجود می‌تواند اهمیت بازنگری و ارتقاء روش‌های نگهداری و تعمیرات را نشان دهد. استفاده از فناوری‌های نوین مانند حسگرها و سیستم‌های هوشمند می‌تواند به بهبود فرآیندهای نگهداری و تعمیرات کمک کرده و از وقوع خسارت‌های جدی جلوگیری کند. 
توسعه روش‌های پایدار در ساخت و ساز
استفاده از مصالح بازیافتی و روش‌های ساخت و ساز پایدار، به کاهش تأثیرات زیست‌محیطی و بهینه‌سازی مصرف منابع طبیعی منجر می‌شود. در ایران، با توجه به افزایش آگاهی عمومی و قوانین مرتبط با حفاظت از محیط‌زیست، تمایل به استفاده از این روش‌ها در پروژه‌های ساختمانی رو به افزایش است. به‌عنوان مثال، استفاده از بتن‌های بازیافتی و مصالحی که از ضایعات صنعتی تولید می‌شوند، می‌تواند به کاهش مصرف منابع طبیعی و کاهش تولید زباله‌های ساختمانی کمک کند.
بر اساس مطالعات، استفاده از مصالح بازیافتی می‌تواند تا 30درصد در مصرف انرژی و تا 20درصد در هزینه‌های ساخت صرفه‌جویی کند. علاوه بر این، این روش‌ها می‌توانند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و حفظ منابع طبیعی برای نسل‌های آینده کمک کنند. در پروژه‌های ساختمانی بزرگ، استفاده از روش‌های پایدار می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی ساکنان و کاهش هزینه‌های نگهداری در بلندمدت منجر شود.
با توجه به مزایای ذکرشده، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، استفاده از روش‌های پایدار در ساخت و ساز در ایران به یک استاندارد تبدیل شود. این امر نیازمند تدوین قوانین و مقررات مناسب، آموزش نیروی کار متخصص و افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت حفاظت از محیط‌زیست است. همچنین، توسعه فناوری‌های نوین در تولید مصالح پایدار و بهبود فرآیندهای ساخت می‌تواند به تسهیل پذیرش این روش‌ها در صنعت ساختمان کمک کند.
بهبود روش‌های طراحی سازه‌ها با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی
استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی در طراحی سازه‌ها، امکان بهینه‌سازی مصرف مصالح و افزایش ایمنی را فراهم می‌کند. این الگوریتم‌ها با تحلیل داده‌های مختلف و شبیه‌سازی رفتار سازه‌ها تحت شرایط گوناگون، می‌توانند بهترین طرح‌ها را با توجه به معیارهای موردنظر ارائه دهند. در ایران، پژوهشگران و مهندسان به‌طور فزاینده‌ای به استفاده از هوش مصنوعی در فرآیندهای طراحی روی آورده‌اند تا کارایی و دقت را افزایش دهند.
بر اساس مطالعات، استفاده از هوش مصنوعی در طراحی سازه‌ها می‌تواند تا 15درصد در مصرف مصالح صرفه‌جویی کرده و ایمنی سازه‌ها را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد. این امر به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ و پیچیده اهمیت دارد، جایی که بهینه‌سازی طراحی می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری منجر شود. علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند به شناسایی نقاط ضعف در طرح‌های اولیه کمک کرده و از بروز مشکلات در مراحل بعدی جلوگیری کند.
با توجه به پیشرفت‌های اخیر در زمینه هوش مصنوعی، انتظار می‌رود که در آینده نزدیک، استفاده از این فناوری در طراحی سازه‌ها به‌طور گسترده‌تری مورد استفاده قرار گیرد. این امر نیازمند آموزش مهندسان و توسعه ابزارهای مناسب برای بهره‌برداری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی در فرآیندهای طراحی است. همچنین، تدوین استانداردها و دستورالعمل‌های مرتبط می‌تواند به تسهیل پذیرش این فناوری در صنعت ساختمان کمک کند.
توسعه سیستم‌های مدیریت هوشمند ساختمان (BMS)
سیستم‌های مدیریت هوشمند ساختمان (BMS) با هدف بهینه‌سازی عملکرد و کنترل سیستم‌های مختلف در یک ساختمان ایجاد شده‌اند. این فناوری با ترکیب نرم‌افزارها و سخت‌افزارها، امکان مدیریت بخش‌های مختلف ساختمان، از جمله تهویه مطبوع، نورپردازی، امنیت و سایر سیستم‌های الکتریکی و مکانیکی را به‌صورت هوشمند و از راه دور فراهم می‌کند. در ایران، شرکت‌های متعددی در زمینه هوشمندسازی ساختمان فعالیت می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به شرکت خانه‌های هوشمند اشاره کرد که خدمات هوشمندسازی ساختمان با تجهیزات بی‌سیم، BMS و اتوماسیون را ارائه می‌دهد. 
استفاده از BMS می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و افزایش راحتی ساکنان منجر شود. این سیستم‌ها با کنترل هوشمند تاسیسات، مصرف انرژی را بهینه کرده و از هدررفت آن جلوگیری می‌کنند. همچنین، با ارائه اطلاعات دقیق و به‌روز از وضعیت سیستم‌ها، امکان پیش‌بینی و جلوگیری از خرابی‌ها فراهم می‌شود که این امر به افزایش عمر مفید تجهیزات و کاهش هزینه‌های نگهداری منجر می‌شود. به‌عنوان مثال، سیستم‌های BMS می‌توانند با تنظیم خودکار دمای محیط بر اساس شرایط محیطی و نیاز ساکنان، مصرف انرژی را بهینه کنند.
در ایران، با توجه به رشد روزافزون جمعیت و نیاز به ساختمان‌های هوشمند، توسعه و استفاده از سیستم‌های BMS در حال افزایش است. این امر نیازمند آموزش نیروی کار متخصص و توسعه زیرساخت‌های لازم برای پیاده‌سازی این سیستم‌ها است. همچنین، با توجه به مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی استفاده از BMS، انتظار می‌رود که در آینده نزدیک، این سیستم‌ها به‌عنوان استاندارد در ساختمان‌های جدید و بازسازی‌شده مورد استفاده قرار گیرند.
استفاده از فناوری‌های نوین در ساخت و ساز جاده‌ها و پل‌ها
استفاده از فناوری‌های نوین مانند پرینت سه‌بعدی و مصالح پیشرفته در ساخت و ساز جاده‌ها و پل‌ها، امکان افزایش سرعت ساخت و کاهش هزینه‌ها را فراهم می‌کند. این فناوری‌ها با ارائه راهکارهای نوآورانه، به مهندسان و پیمانکاران این امکان را می‌دهند که پروژه‌های بزرگ را با کیفیت بالاتر و در زمان کوتاه‌تری به اتمام برسانند. به‌عنوان مثال، استفاده از پرینت سه‌بعدی در ساخت قطعات پیچیده پل‌ها می‌تواند زمان ساخت را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
در ایران، با توجه به نیاز به بهبود زیرساخت‌های حمل و نقل، استفاده از فناوری‌های نوین در ساخت و ساز جاده‌ها و پل‌ها در حال گسترش است. با این حال، برخی از پل‌های موجود در شبکه حمل و نقل کشور بر اساس آیین‌نامه‌ها و ضوابط گذشته طراحی و ساخته شده‌اند که ممکن است با استانداردهای روز همخوانی نداشته باشند. این موضوع نیازمند بازنگری و به‌روزرسانی استانداردها و استفاده از فناوری‌های نوین در طراحی و ساخت پل‌ها است. 
استفاده از فناوری‌های نوین در ساخت و ساز جاده‌ها و پل‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت و ایمنی زیرساخت‌های حمل و نقل منجر شود. این امر با کاهش زمان ساخت، کاهش هزینه‌ها و افزایش عمر مفید سازه‌ها همراه است. همچنین، با توجه به مزایای زیست‌محیطی استفاده از مصالح پیشرفته و فناوری‌های نوین، می‌توان به کاهش تأثیرات منفی بر محیط‌زیست و بهبود کیفیت زندگی ساکنان مناطق اطراف جاده‌ها و پل‌ها کمک کرد.
توسعه روش‌های مقاوم‌سازی سازه‌ها در برابر زلزله
تحقیقات و توسعه روش‌های نوین مقاوم‌سازی سازه‌ها در برابر زلزله، به افزایش ایمنی و کاهش خسارات ناشی از زلزله‌ها منجر می‌شود. این روش‌ها با استفاده از مصالح و تکنیک‌های پیشرفته، توانایی سازه‌ها را در برابر نیروهای زلزله افزایش داده و از تخریب آن‌ها جلوگیری می‌کنند. به‌عنوان مثال، استفاده از سیستم‌های میراگر و دمپر در سازه‌ها می‌تواند انرژی زلزله را جذب کرده و از انتقال آن به سازه جلوگیری کند.
در ایران، با توجه به موقعیت جغرافیایی و سابقه وقوع زلزله‌های بزرگ، توجه به مقاوم‌سازی سازه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استفاده از روش‌های نوین مقاوم‌سازی می‌تواند به کاهش تلفات جانی و مالی ناشی از زلزله‌ها کمک کند. این امر نیازمند تحقیقات مستمر، آموزش مهندسان و به‌روزرسانی استانداردها و مقررات ساخت‌وساز است.
با توجه به اهمیت مقاوم‌سازی سازه‌ها در برابر زلزله، انتظار می‌رود که در آینده نزدیک، استفاده از روش‌های نوین مقاوم‌سازی در پروژه‌های ساختمانی به‌عنوان یک استاندارد درآید. این امر با همکاری نهادهای دولتی، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها امکان‌پذیر است و می‌تواند به افزایش تاب‌آوری کشور در برابر بلایای طبیعی کمک کند.
باتوجه به مطالب فوق، استفاده از فناوری‌های نوین در سازه‌های عمرانی به طور چشمگیری تأثیر مثبتی بر بهبود کیفیت، ایمنی و کارآیی این سازه‌ها داشته است. با به‌کارگیری روش‌های پیشرفته مانند مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM)، سیستم‌های هوشمند مدیریت سازه‌ها و مصالح نوین، فرآیند ساخت و نگهداری سازه‌ها بهینه‌تر شده و ریسک‌های مرتبط با خطاهای انسانی کاهش یافته است. این تحول، علاوه بر افزایش عمر مفید سازه‌ها، باعث کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش مقاومت در برابر مخاطرات طبیعی شده است.
در نهایت، با ادامه تحقیقات و توسعه فناوری‌های جدید، سازه‌های عمرانی در ایران به سمتی پایدارتر و هوشمندتر حرکت خواهند کرد. این دستاوردها می‌توانند صنعت ساخت و ساز کشور را به سطحی جهانی ارتقا دهند و نقشی حیاتی در توسعه زیرساخت‌ها و بهبود کیفیت زندگی جامعه ایفا کنند.